Таҥалай тигиилээх туос тууйас,
Ленаны таҥнары устан сыый!
Таптаабыт дойдуттан туруу ас
Эн искэр баранна, бырастыый!
Сүүрүккэ сүктэрэн лэглээрэ
Сүүһүнэн көстөрү чиэрэстиий,
Биир да чаас тохтоомно элээрэ
Мин билэр биэрэкпэр устан тиий!
Бырастыый, туос тууйас, бырастыый,
Мин бигэ илдьиппин умнумаар,
Дойдугар эн бастаан устан тиий,
Элбэх диэн кэһиитэ уурдараар!
Аҕа дойду сэриитин кэмнэрэ улам-улам ыраатан иһэллэр. Ол гынан баран төһөлөөх да кэм ааспытын иһин, төһөлөөх да хаар бу сыллары саба түспүтүн иһин норуот улууканнааах иэйиитин өлбөөдүйбэт өйдөбүлэ, үйэ саас тухары өйтөн – сүрэхтэн, симэлийиэ – сүтүө суоҕа. Төрөөбүт дойдуну кытта ситимниир тиһэх сылаас өйдөбүл, дириҥ ахтылҕан, төрөөбүт дойдуга таптал туос тууйаһынан сирэйдэнэн саллаат Дьуон-Дьаҥылы дууһатыттан хоһоон тылларыгар кутуллан таҕыстахтара диэн өйдөбүлү көлүөнэттэн көлүөнэҕэ тиэрдэн иһиэхтээхпит биһиги, сэрии ыар сылларын баттаһа олорон ааспыт эбэлэрдээх-эһэлэрдээх дьон. Оччолорго бэбиэскэ тутан саллаакка ыҥырыллыбыттаах дьон барахсан иһит – хомуос кэмчи кэмигэр өйүө арыыларын туос тууйаска ыга симэн биэрэн алаастарыттан атаарар сүрэҕи долгутар түгэннэрин кэрэһилиир сыаллаах туосчуттар күрэхтэрин Чурапчы улууһун уран тарбахтаахтарын түмэр “Ай” народнай студия 2016 сыллаахха бастакытын СР культуратын үтүөлээх үлэһитэ, Чурапчы улууһун бочуоттаах олохтооҕо Валентина Дмитриевна Пинигина көҕүлээһининэн тэрийэн ыыппыта. “Толору арыылаах туос тууйас” быыстапка-конкурс туос иһит былыргыттан аныгыга диэри хайдах оҥоһулларын тэҥнии тутан көрөллөрүгэр, саха норуотун иһитин-хомуоһун, онтон да атын оҥоһуктарын былыргыттан аныгы олоххо диэри сайдыытын билэллэригэр, туос иһит тигиитин сайдар олуктарын анааран көрөр сыаллаах ыытыллар. Ол эрэн саамай сүрүнэ – сэрии сылларын саҕана олорбут дьоммут сэргэбит ытык өйдөбүллэригэр анаан тэриллэр.
2023 сыл ыам ыйын 5 күнүгэр «Толору арыылаах туос тууйас» быыстапка-күрэх республика таһымыгар Дьокуускай куоракка норуот уус-уран оҥоһуктарын «Симэх» галереятыгар арылынна. Чурапчы туосчуттара А.Оконешникова, И.Васильева, В.Картузова, П.Попов, И.Гермогенова оҥоһуктарын сэргэ А.А.Саввин аатынан Чурапчытааҕы история уонна этнография түмэлин биир сыаналаах экспоната, Чурапчы уран тарбахтаахтарын бастакы салайааччытын Федора Пудова Саха АССР 50 сылыгар анаан тикпит «Ильич телеграммалаах» кубога көрдөрүүгэ кэлэн турда. Дьоро тэрээһиҥҥэ В.Д.Пинигина чугас дьоно – олоҕун аргыһа Семен Семенович, кыыһа, СР ойуулуур-дьүһүннүүр түмэлин реставратор-худуоһунньуга Евдокия Семеновна Слепцова, сиэннэрэ кыттыыны ыллылар. Валентина Дмитриевна уола, «Прогресс» ХЭТ салайааччыта Алексей Семенович Пинигин конкурс ыытыллыытыгар сүҥкэн кылаатын киллэрдэ. Конкурска барыта 100-чэкэ үлэ Чурапчыттан, Намтан, Хатастан, Дьокуускайтан туос маастардарын уран оҥоһуктара баар. Быыстапка ыам ыйын 19 күнүгэр диэри туруоҕа.
Муосчут кыыһа Айылгы Пинигина,
Чурапчы улууһун “Айылгы” ОНАДь “Ай” народнай студия үлэһитэ.
Елена Дмитриевна Дьячковская таҥан оҥорбут видеоматериала
