Саха Өрөспүүбүлүкэтин норуот тыйаатырдарын икки ардыларыгар ыытыллар күрэх биир саамай улахан түһүлгэтэ “Алыптаах мааска” Чурапчы улууһугар олунньу 14-15 күннэригэр “Айылгы” НАДь уораҕайыгар ыытыллынна.
Бу улахан бэстибээл 16 сыл аннараа өттүгэр Сунтаар улууһуттан саҕах ылбыта уонна быйыл ахсыс төгүлүн ыытыллынна. Бэстибээл автора СӨ культуратын үтүөлээх үлэһитэ, Сунтаардааҕы “Партизан” театральнай айымньы киинин директора Юрий Дмитриевич О буолар. “Көрүү-бэстибээлбит Чурапчы улууһугар эргийэн кэлэн иккис төгүлүн ыытыллар. Тыйаатырдар таһымнара сылтан сыл аайы тупсан иһэр: артыыстара оонньооһуннара, режиссердар туруоруулара олус кэрэхсэбиллээх. Манна даҕатан эттэххэ эдэр ыччат наһаа элбэх – бу үчүгэй көстүү. Холобура, Майаҕа 21 тыйаатыр оонньообут эбит буоллаҕына, онно 50 бырыһыана эдэр ыччат. Инньэ гынан биһиги бэстибээлбит биир улахан ситиһиитинэн ити буолар. Чурапчылар биллэн туран тэрийэр чаастара мэлдьи үрдүк таһымҥа, биир бэйэм Чурапчыларга олуһун ыалдьабын, тоҕо диир эбит буоллахха мин олоҕум арыгыһа бэйэтэ Чурапчы улууһун Хайахсыт нэһилиэгиттэн төрүттээх. Инньэ гынан биир дойдулаахтарым курдук өрүү саныыбын. Ол да үрдүнэн ааспыт да сырыыга бэстибээл Чурапчыга аһары үчүгэйдик буолан ааспыта, дьиэ-уот даҕаны онно толору эппиэттиир. Хомойуох быйыл Үөһээ Бүлүү, Бүлүү, Таатта курдук бөдөҥ тыйаатырдаах оройуоннарбыт кыайан кэлбэтилэр, арааһа кэлии-барыы, тырааныспар өттүгэр ыарахаттары көрүстүлэр быһыылаах диэн бука сэрэйэбит. Оттон кэлбит тыйаатырдарга махталбыт олус улахан. 1983 сыллаахха үөрэхпин бүтэрэн кэлээт даҕаны Сунтаар норуодунай тыйаатырыгар үлэлээн барбытым. Онно үлэлии сылдьан эдэр киһи син биир туох эрэ санаалардаах, тугу эрэ ситиһиэн баҕарара ханна барыай. Кэлин үлэлээбитим тухары син биир тэҥнээн көрөөһүн баар. Онно дойдубутугар идэтийбит тыйаатырдарга “Золотая маска” диэн баар, онтон Саха сиригэр идэтийбит тыйаатырдарга “Хаарыан хампа күөх кытылым” диэн эмиэ бэстибээллээхтэр. Онтон самодеятельнай тыйаатырдарга тиуох даҕаны суоҕа, ол иһин норуодунай тыйаатырдарга инникитин кэскиллээх, көмөлөөх буоллун диэн туспа куонкуруһу 2009 сыллаахха тэрийбиппит. Онтон сүрүн идея 2002 сыллартан ылата саҕаламмыта. Онтон кэлин култуура министиэристибэтэ өйөөн өрөспүүбүлүкэ көрүүтүгэр кубулуйда. Алыптаах диэн сахалыы эттэхпинэ киһини тардар, абылатар диэн буолуон сөп. Тыйаатырдар манна кэлэннэр көрсүһэллэр, уопут атастаһаллар”, — диэн бырайыак автора Юрий Дмитриевич санаатын “Саҥа олох” хаһыат корреспонданнарыгар үллэһиннэ.
Бүгүн бэстибээл бэйэтин тула 14 норуот тыйаатырын кэлэктиибин муста. Оттон дьүүллүүр сүбэҕэ бэрэссэдээтэлинэн, СӨ үтүөлээх артыыһа, киинэ артыыһа, Нерюнгритааҕы судаарыстыбаннай куукула тыйаатырын уус уран туруорар чааһын сэбиэдиссэйэ Николай Пономарев, СӨ ускуустубатын үтүөлээх диэйэтэлэ, Алексей уонна Матрена Павловтар салайар Үүнэр көлүөнэ судаарыстыбаннай тыйаатырын кылаабынай режиссера Александр Титигиров, СӨ култууратын үтүөлээх үлэһитэ Юрий О, Былатыан Ойуунускай аатынан Саха академическай тыйаатырын литэрэтииринэй чааһын үлэһитэ, театровед Надежда Осипова, СӨ култууратын туйгуна, Саха сирин норуот тыйаатырдарын куратора Алексей Захаров икки күн устата үлэлээтилэр.
Көрүү-бэстибээл үөрүүлээх арыллыытыгар “Чурапчы улууһа” МО дьаһалтатын социальнай коммуникацияҕа салаатын салайааччыта Алена Пермякова, Чурапчы улууһун култуураҕа управлениетын салайааччытын солбуйааччы Максим Смирников, Саха сирин норуот тыйаатырдарын куратора Алексей Захаров эҕэрдэ тыллары эттилэр. Маны таһынан бэстибээл кыттыылаахтарыгар СӨ култуураҕа уонна духуобунай сайдыыга министрин солбуйааччы Мария Турантаева видео эҕэрдэтин ыытта: “Күндү норуот тыйаатырдарын режиссердара, артыыстара! Саха Өрөспүүбүлүкэтин культураҕа уонна духуобунай сайдыыга министерствотын аатыттан “Алыптаах Мааска” диэн айылҕаттан талааннаах, айдарыылаах саха театральнай искусствотыгар биир улахан олук уурар норуот тыйаатырдарын улахан түһүлгэтэ Чурапчыга тэриллибитинэн итиитик-истиҥник эҕэрдэлиибин!
Аан бастакы норуот тыйаатыра Таатта улууһугар 65 сыл аннараа өттүгэр арыллыаҕыттан күн бүгүн өрөспүүбүлүкэбит үрдүнэн барыта 51 норуот тыйаатыра бу искусство биир саамай чаҕылхай көрүҥэр дьону-сэргэни угуйаллар, эһигиттэн кынаттанан биһиги Сахабыт сирин чаҕылхай профессиональнай артыыстара үүнэн тахсаллар. Барыгытыгар үрдүк ситиһиилэри, саҥа чаҕылхай туруоруулары, тапталлаах көрөөччүлэри баҕарабын!”
Икки күннээх фестивал түмүгүнэн муҥутуур кыайыылааҕынан Мэҥэ Хаҥалас улууһун Аллараа Бэстээхтээҕи “Сыккыс” норуодунай тыйаатыр “Ытык аартык” испэктээгинэн буолла, режиссер Мария Владимирова. Онон, аны икки сылынан Аллараа Бэстээххэ “Алыптаах Мааска” норуот тыйаатырдарын фестивала 9-с төгүлүн ыытыллыаҕа.
П.М.Решетников аатынан народнай театр режиссера, СР үтүөлээх үлэһитэ Иван Иван Бушков
