Улууспутугар бастакытын маннык киэҥ хабааннаах тэрээһин Чурапчы улууһун салалтатын уонна Саха республикатын культура министерствотын бииргэ үлэлэһиигэ сөбүлэҥ түһэрсиитин чэрчитинэн Чурапчы нэһилиэгэ тэриллибитэ 375, Саха сирин норуодунай суруйааччыта, Былатыан Ойуунускай аатынан судаарыстыбаннай бириэмийэ лауреата Василий Семенович Яковлев-Далан 95, Саха АССР искусствотын үтүөлээх деятелэ, худуоһунньук Афанасий Петрович Собакин 95, РСФСР уонна Саха АССР үтүөлээх артыыһа, Саха АССР норуодунай артыыһа Виктор Афанасьевич Саввин 115, поэт, тылбаасчыт, ССРС суруйааччыларын сойууһун чилиэнэ, гражданскай уонна Аҕа дойду сэриилэрин кыттыылааҕа Степан Афанасьевич Саввин-Күн Дьирибинэ 120 сылларыгар ананан ыытылынна.
Муус устар 3 күнүгэр “Айылгы” оройуоннааҕы норуот айымньытын дьиэтигэр “Мунхалов планетата” аныгы искусство арт-галереятыгар Чурапчы улууһуттан төрүттээх ойууһуттар, Саха сирин худуоһунньуктарын Сойууһун чилиэннэрин быыстапкатын арыллыытыттан “күннэр” саҕаланнылар. Быыстапка айхаллаах арыллыытыгар ойуулуур-дьүһүннүүр искусство эйгэтигэр инники күөҥҥэ сылдьар Александра Самсоновна Бочкарева-Иннокентьева – Сууралдьыма, художник-живописец, СР искусствотын үтүөлээх деятелэ, Иннокентий Петрович Попов, график-художник, дизайнер, СР культуратын туйгуна уонна эдэр ювелир-художник Наталья Николаевна Намыын бэйэлэринэн кэлэн кыттыыны ыллылар. Кинилэр үлэлэрин тэҥэ Саха сирин худуоһунньуктарын Сойууһун председателэ Россия худуоһунньуктарын Сойууһун чилиэнэ, бу сылга үбүлүөйдээх саастаах Афанасий Петрович Собакин төрөппүт кыыһа, дизайнер-худуоһунньук Ольга Афанасьевна Скорикова, керамист-худуоһунньук, СР искусствотын үтүөлээх деятелэ Мария Николаевна Гуляева-Туойа, кини олоҕун аргыһа СР культуратын туйгуна Георгий Николаевич Решетников, улууспутуттан төрүттээх худуоһунньуктар Федор Макаров, Россия худуоһунньуктарын Союһун чилиэнэ, СР культуратын туйгуна Иннокентий Иннокентьевич Корякин, Россия худуоһунньуктарын Союһун чилиэнэ, гобелнщик-худуоһунньук Надежда Егоровна Федулова айымньылара көрдөрүүгэ турдулар. Үс күн устата быыстапкаҕа 100-тэн тахса киһи сылдьан, ыҥырыыны ылынан кэлбит художниктарбыт кэпсээннэрин сэргии иһиттилэр. Биир дойдулаахтарбыт киистэ көмөтүнэн иэйбит үлэлэрэ бу ый 16 күнүгэр диэри көрдөрүүгэ туруохтара, быыстапка сарсыарда 10 чаастан эбиэт кэннэ 16ч диэри күн ахсын аана аһаҕас, экскурсиялары бириэмэтин 89141040099 номерга эрийэн сөҥнөһөн кэлэргит биһирэнэр. Эбиэт кэннэ ыытыллыбыт саха биллиилээх суруйааччыларын кытта көрсүһүүгэ олохтоох литературнай түмсүү чилиэттэрэ, суругунан айымньыны биһирээччилэр классическай уонна аныгы кэм литературатын тула киэҥ кэпсэтиини таһаардылар. Бу күн киэһэ 18:00 култуура, искусство уонна литература күннэрин үөрүүлээх арыллыыта буолла, СӨ Үүнэр көлүөнэ тыйаатырын В.С.Яковлев-Далан айымньытынан Валентина Якимец туруоруутугар “Дьикти саас” испиктээк көһүннэ. Култуура эйгэтигэр өр сыллаах үлэлэрэ сыаналанан, “Айылгы” маассабай тэрээһиннэрин режиссера Элеонора Дьяконоваҕа уонна А.А.Саввин аатынан история уонна этнография түмэлин үлэһитэ, СР норуот маастара Владимир Дарамаевка “СӨ культуратын туйгуна” үрдүк аат иҥэриллэн, СӨ култуураҕа миниистирэ Ю.С.Куприянов тус бэйэтиттэн түөскэ иилинэр бэлиэни тутан үөрүүлэрэ үксээтэ. Испиктээккэ Чурапчыттан төрүттээх Татьяна Хомподоева сүрүн оруолга оонньоон биир дойдулаахтарын куттарын тутта. Бу оруолу Татьяна “Айыллаан” СК үлэлии сылдьан Чурапчы народнай театрын туруоруутугар оонньообута.
Тэрээһин иккис күнэ “Симэх” норуот искусствотын уонна уус-уран оҥоһуктарын национальнай киинин фондатыттан Саха Өрөспүүбүлүкэтин араас муннуктарыттан хомуллубут эталоннай үлэлэр быыстапкаларын арыллыытыттан саҕаланна. Бу быыстапка муус устар 4-5 күннэригэр “Айылгы” норуот айымньытын дьиэтин иккис этээһигэр Аччыгый саалаҕа хараҕы халтарытар уран көстүү буолан 350 тахса киһи болҕомтотун тарта. Айхаллаах арыллыы кэмигэр “Симэх” национальнай киин тэриллибит историятын, күн бүгүн ыытар киэҥ хабааннаах үлэтин туһунан информацияны Россия уонна Саха сирин культуратын үтүөлээх үлэһитэ, киин салайааччыта Яна Викторовна Игнатьева кэпсээниттэн мустубут дьон иһиттэ, биллэ.
Салгыы Яна Викторовна уонна Чурапчы улууһугар олорор-үлэлиир уран тарбахтаахтар, норуот маастардарын икки ардыларыгар кэпсэтиһии түмүгэр норуот уус-уран оҥһуктарын уонна салар идэтин инники күөҥҥэ тутуллар уонна салгыы сайдыахтаах көрүҥнэригэр күүскэ болҕомто ууруллуохтааҕын, салгыы маннык хабааннаах тэрээһиннэр миэстэтигэр тэриллэллэригэр бииргэ үлэлэһэргэ бэлэмнэрин “симэхтэр” биллэрдилэр.
Икки күнү тилэри ыытыллыбыт норуот уус-уран оҥоһуктарын көрүҥнэринэн маастар-кылаастарга 85 киһи сырытта. Республикаҕа биллэр уран тарбахтаах маастардартан, бэйэлэрин идэлэрин таһыччы баһылаабыт дьонтон саха норуотун уһанар-тигэр ньымаларын кистэлэҥнэригэр тутан олорон үөрэнии-такайыллыы – бу дьоллоох түгэн. Чурапчы нэһилиэгин “Утум” уус дьиэтигэр маастар-кылаастары СӨ норуот маастардара ыыттылар: туой оҥоһукка – Дмитрий Николаевич Колодезников, туос оҥоһукка – Татьяна Алексеевна Карамзина, муос оҥоһукка – Олег Иннокентьевич Соловьев, көмүс сабынан быысапкаҕа – Галина Константиновна Ноговицына. Бу күн киэһэ 18:30 чаастан Н.П.Бурнашев-Боодьоҕос уһулуччу айымньыта “Кыыс Дэбилийэ бухатыыр” олоҥхотунан саҥардыллан туруоруллубут испиктээккэ Чурапчы дьоно сааланы толору муһунна. Көрөөччү өрө көтөҕүллэн олорон хас биирдии артыыска ытыс тыаһын, сөҕө-махтайбыт хайгыыр саҥатын бэлэхтии олордо. Ордук Чурапчы Чакырын сириттэн-уотуттан төрүттээх, оҕо эрдэҕиттэн Олоҥхо уйаара-кэйээрэ биллибэт Улуу Байҕалыгар умсаахтаан улааппыт дэгиттэр талааннаах Анастасия Алексеева Кыыс Дэбилийэ оруолун толорбутуттан биир дойдулаахтара үрдүк дуоһуйууну ыллылар, чоруун көрүҥнээх эдэр артыыстар хас биирдии хамнаныыларыттан күлэн-үөрэн ытыстарын тыаһын харыстаабатылар.
Култуура, искусство уонна литература күннэрин үһүс түмүктүүр күнүгэр “Симэх” национальнай киин маастар-кылаастара сарсыардаттан салҕаннылар. Чурапчы улууһун бары нэһилиэктэриттэн кэлэн икки күн уус-уран оҥоһук кистэлэҥнэригэр үөрэммит дьон улахан махталларын тиэртилэр, маннык миэстэтигэр кэлэн үөрэтии салҕаныан баҕаралларын туһунан санааларын эттилэр. Түмүктүүр күн С.А.Зверев-Кыыл Уолун аатынан СӨ Үҥкүү национальнай театра уонна саха музыкальнай инструменнарыгар идэтийбит соҕотох оркестр доҕуһуоллаах улахан концерынан түмүктэннэ.
Муосчут кыыһа Айылгы Пинигина
